Bakuran Natin

Marami dapat ang mga tanim sa bakuran/ wn.com

Malalaki ang mga bakuran ng mga bahay sa amin. Bukod sa tibay ng bahay, bahagi rin ng seguridad ng kabahayan doon kung gaano karami ang mga makakaing tanim na nakapalibot dito. Ang bakuran o yard sa amin ay nagsisilbing hardin, workshop at talyer ng mga taong nakatira sa bahay. Isa itong munting kahariang maaring maging masagana o naghihirap depende sa pag-aaruga ng mga namamalakad. Bahagi na ng buhay ng mga tao sa amin ang magtanim ng mga gulay at prutas sa bakuran.

Nabanggit ko dati, sa aming baryo ay walang malapit na palengke, walang palaisdaan at wala ring regular na katayan ng mga hayop. Kung titira ka sa amin, magtatanim ka para mabuhay. Kung hindi marunong, kailangang aralin at alamin mo kung papaano. Sangkaterbang panahon, pawis at tiyaga ang minimum na puhunan. Sa amin, ang nagtatanim, hindi nabubuhay ng marangya.  Pero kahit paano, natutulungan siya ng pagtatanim na mailayo sa gutom. Isa pa, mabait ang lupa sa amin. Susuklian nito ang pagod ng maglulupang nagpapagod  rin nang husto.

Mas maganda kung tayo’y magtatanim/ school.discoveryeducation.com

Hindi ko alam kung sinadya o aksidente lang, pero may napansin akong padron ng yari ng bakuran ng bahay doon sa amin. Typical lay-out, kumbaga.

Sa harapan ng bahay doon, sa front yard kumbaga, ang mga tanim ay ornamental plants – iba’t ibang variety ng rosas; tatlong halaman ng rosal; isang hilera ng sampagita; may kung ilang dahlia plants ring tanim; apat na hilera ng daisies – iba’t ibang kulay; may mga liryong nakatusok sa mga gilid; at maaring may isa o dalawang puno ng bougainvillea sa may pultahan o entrance. Kung may masipag namang maggamas sa mga nakatira, maaaring ang sahig ng halamanan ay natatakipan ng Bermuda grass. Merong ilang bakuran doon sa aming may puno rin ng ilang-ilang sa loob ng hardin.

Madalas makita sa bukana ng bakuran/ friendzsociety.com

Ang gilid ng halamanang ito ay karaniwang binabakuran ng Sta. Ana, San Francisco at Tungkod ni San Jose, mga halamang itinuturing sa aming sadyang pambakod. Sa ibang bahayan, tinataniman din ang hardin ng mga kilalang medicinal plants gaya ng akapulko, yerba buena, eucalyptus, lagundi, niyog-niyogan, pansit-pansitan at sambong. Madalas ding may tanim na pandan sa mga bakuran sa amin, pampabango sa bigas pag nagsasaing.

Maraming bakuran sa Pilipinas ang mayroon nito/1-4-3.net

Sa likod ng bahay o backyard,  andoon ang mga halamang kaagapay sa pagluluto – mga sampong puno ng talong, mga limang puno ng okra, apat na puno ng kamatis, tatlong puno ng kalamansi, ilang puno ng siling labuyo at siling berde at mga pitong puno ng paminta.  Sa totoo lang,  ang mga nabanggit ay hindi naman talaga puno kundi shrubs na tradisyunal na katuwang sa kusina ng maybahay. Ang paminta naman, isang uri ng baging o vine. Karaniwan ding may mga tanim sa likod-bahay na ilang halamang-ugat o  rootcrops gaya ng ube, luya at luyang dilaw. Maari ring may ilang piraso roon ng mga halamang gumagapang  – sitaw, pipino, kalamismis (mas kilala bilang sigarilyas) at sayote.

Sa balagan o trellis na madalas ay nasa gilid ng bahay, naroroon ang mga gulay na gumagapang: mas maraming sitaw, kibal (mas kilala bilang paayap), patani, sebatsi, bataw, kalabasa, patola, at tabayag (mas kilala bilang upo). Kung minsan, may mga tanim ring rootcrops sa sahig ng balag, bagaman ang balagan ay karaniwang exclusive para sa mga gulay na gumagapang. May schedule ang pag-aani ng mga bunga sa loob ng balagan. Kadalasan, iyon ay sa weekends. Ang unscheduled na panggugulay ay doon inaani sa mga tanim sa likod-bahay.

Galing sa balag/ thekitchn.com

Sa amin, ang hangganan ng bakuran ay karaniwang lakaran ng mga tao o footpath. Ang isang gilid nito ay karugtong na ng lupa ng may-ari ng bahay. Ang kabila naman ay sa kapitbahay na o ibang tao ang may-ari. Kadalasan, ang kabilang gilid na iyon ay padahilig o sloping. Patuto ang tawag sa amin doon. Ginagawa iyon para maipakita ang umpisa at hangganan ng mga lupang ari-arian. Ang patuto ay karaniwang tinatamnan din – ng kamote at kamoteng-kahoy – para pigilan ang pagdausdos ng mga lupa. Malaki rin ang pakinabang ng mga tao sa amin sa mga halamang-ugat na ito at sa kanilang mga talbos.

Madaling itanim, mabilis lumaki/wn.com

Malinamnam ang ugat, masustansya ang talbos/ extremexcience.com

Marami ring mga tanim na puno sa loob ng bakuran doon sa amin – papaya, mangga, langka, atis, lansones, sinegwelas, kamyas at tyesa. Iyong ibang bahay sa lugar namin, may mga tanim pang bayabas, kaymito, santol, tsiko, duhat at balimbing. Sa konserbatibong estimate, ang isang tipikal na bakuran sa amin ay mayroon at least, walong punong namumunga o fruit-bearing trees sa loob nito. Madalas, ang bunga ng mga ito ay kinakain lamang o para sa konsumo mismo ng nagtatanim o farmer at ng kanyang pamilya.

Paboritong pitasin ng mga bata sa amin/healthmad.com/alternative

Kung susumahin natin, ang isang bakuran sa amin ay may hardin ng bulaklak sa harapan, may munting halamanan sa likod, may balag ng gulay sa gilid at may walo o higit pang punong namumunga sa iba’t ibang bahagi nito.

Para sa mga romantiko, isang munting paraiso ang ganitong bakuran. Para naman sa mga realistiko, isa itong bulto ng gawaing-bukid o farm work na hindi matapus-tapos. Kung tutuusin, parehong may tamang punto. Masaya at parang malaya ang pakiramdam ng taong nagtatanim at nag-aani ng sariling pagkain. Matrabaho naman nga ito – seryoso ang pagpipili ng mga butong itatanim, mahirap maggamas ng damo at pang-santong gawain ang magbantay ng mga bunga ng halaman. Halimbawa, ang mga bunga ng pipino at langka ay kapwa binabalutan at araw-araw sinisilip kung lumalaki ba ng pantay, walang depekto at tama ang pagkagulang o pagkahinog. Hindi biro ang magtanim, sabi nga sa kanta.

Naulit ko minsan, sa aming lugar noong early ‘80s, hindi talaga uso ang magbakod ng bakuran gamit ang alambre, kawad o semento. Sa ilang mayroon, ang layunin pa ng nagkabit ay gawin ang mga iyong gapangan ng tanim na gulay. Ang kadalasang pambakod talaga noon sa bakuran sa amin ay mga halaman din. Naabutan ko pa nga nang nausong pambakod sa nayon namin ang mga puno ng ipil at ang mga puno ng madre cacao. Pagkaraka, ang ganitong practice ay lumipas din.

Hindi kailangan noong magbakod ng solido. Wala pang gasinong may malalaking ari-arian noon sa amin – kakaunti pa ang mga nagtatrabaho sa lungsod, pati ang mga nangingibang-bansa, at, bibihira pa noon ang mangangalakal o negosyanteng nagtatagumpay ng todo. Local, self-sufficient cash crop economy ang mayroon noon sa amin. Ang pang-araw-araw na adhika ng marami sa mga taga-amin ay makaraos lang: maitaguyod ang pamilya nang di sumasala sa pagkain at wala sanang miyembrong  magkakasakit nang malubha. Ito siguro iyong sinasabi ng maraming simpleng pamumuhay. Simple sa isang banda, pero hindi madali.

Lagadera ang gamit pandilig sa mga gulay/wn.com

Karaniwang hindi sapat ang mga tanim sa loob ng bakuran para itaguyod  ang magsasaka at kanyang pamilya . Ang mga magta-tanim doon sa amin ay malimit na mayroon pang bukiring malayo sa bahay – taniman ng palay at mais o kaya naman ay ng gulay na pambenta. May mga alaga ring hayop sa bakuran ang halos lahat ng bahayan.  May bakuran at bukirin na nga, madalas hindi pa rin sumasapat para sa pangangailangan sa buong taon ng pamilya. Kadalasan, ang ama ng tahanan, katulong ang matatandang anak na lalaki, naglilinis pa ng lupa sa isang bahagi ng kalapit na gubat. Tinataniman nila iyon ng mga punong namumunga na maaring gawing kalakal o produktong pambenta.

Mas mabusising mga paksa ang bukirin at pagtatanim sa gubat at maiging paghuntahan natin ang mga ito sa ibang pagkakataon. 🙂

* Huling binago ni Doon Po sa Amin noong ika-4 ng Disyembre para idagdag ang iba pang larawan sa post.

Advertisements